Chuyển đổi công năng chợ truyền thống: Bài toán không dễ

Chợ truyền thống tại một số nước châu Á: vẫn là không gian xã hội quan trọng

Trung Quốc

Từ những năm 1970, Trung Quốc bắt đầu đưa các gian hàng bán thực phẩm ngoài trời vào các khu chợ trong nhà như một phần của nỗ lực hiện đại hóa đô thị, nâng cao vệ sinh và quản lý không gian công cộng. Năm 2002, chính phủ khởi động sáng kiến Chuyển đổi chợ sang siêu thị thực phẩm hiện đại, tuy nhiên việc thực hiện gặp nhiều khó khăn và được đánh giá là khá chậm.

Trong những năm gần đây, với sự phát triển của các chuỗi siêu thị, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, nhiều chợ nhỏ ngoài trời tại trung tâm các thành phố lớn như Bắc Kinh và Thượng Hải nhanh chóng bị đóng cửa để nhường chỗ cho siêu thị, trung tâm thương mại, theo mạng lưới quốc tế Hungry Cities Partnership.

Tuy nhiên, nhiều người ghi nhận chợ truyền thống vẫn là hình thức bán thực phẩm tươi chiếm ưu thế với số lượng chợ nhiều hơn và phân bố rộng hơn siêu thị; người dân vẫn chủ yếu mua thực phẩm từ chợ, đặc biệt là thực phẩm tươi sống, do giá rẻ hơn và tiện lợi hơn. Do đó, một số thành phố bắt đầu hiện đại hóa chợ truyền thống thay vì xóa bỏ hoàn toàn.

Điển hình vào năm 2018, Cục Vệ sinh thực phẩm và môi trường Hong Kong đã xây dựng các chợ trong nhà với hệ thống thang cuốn, máy lạnh, gian hàng cố định, hệ thống thoát nước, vệ sinh và kiểm soát chất lượng nhằm duy trì hoạt động truyền thống trong không gian hiện đại, vừa đảm bảo vệ sinh vừa giữ trật tự đô thị.

Thái Lan

Ở Thái Lan, mô hình chợ truyền thống vẫn rất phổ biến, từ chợ dân sinh, chợ nông sản đến chợ cuối tuần, đáp ứng nhu cầu mua rau, cá và thực phẩm tươi sống hằng ngày với giá thường rẻ hơn siêu thị.

Gần đây, chính quyền Bangkok thậm chí đã triển khai thêm Bangkok Farmer Market - mạng lưới chợ trực tiếp từ nông dân tới người tiêu dùng, theo báo The Nation. Sáng kiến này không chỉ đáp ứng nhu cầu thực phẩm tươi, sạch mà còn hỗ trợ kinh tế địa phương.

Ngoài ra, tờ Bangkok Post cho biết các nghiên cứu do Quỹ Thailand Science Research Innovation tài trợ cũng đang tập trung nâng cấp cơ sở vật chất và vệ sinh chợ truyền thống, đồng thời tái định hình vai trò của chợ: từ nơi mua bán đơn thuần thành cầu nối giữa nông sản và người tiêu dùng, đảm bảo an toàn thực phẩm, minh bạch và thuận tiện hơn.

Singapore

Tại Singapore, các chợ truyền thống bán thực phẩm tươi, rau củ, thịt, cá và khu ẩm thực nhiều quầy, giá rẻ và bình dân được xem là không gian xã hội quan trọng. Những năm 1990, tình trạng đông đúc và lộn xộn đã khiến chính phủ quy hoạch lại phần lớn chợ thành các khu tập trung được quản lý với cơ sở hạ tầng, vệ sinh và tiện nghi đầy đủ.

Theo báo The Straits Times, chợ truyền thống ở Singapore không chỉ là nơi mua bán mà còn kết nối cộng đồng, giữ giá thực phẩm bình dân và duy trì nét văn hóa đô thị, ngay cả khi siêu thị và chợ hiện đại phát triển mạnh. Do đó, Singapore không xóa bỏ chợ truyền thống mà đưa chúng vào hệ thống chính thức và cải tiến quản lý để đảm bảo vệ sinh, ổn định cung ứng, phục vụ nhóm dân cư có thu nhập trung bình - thấp.

Gần đây, chính phủ nước này còn triển khai các chính sách hỗ trợ các tiểu thương: các quầy đủ điều kiện có thể nhận trợ cấp nâng cấp máy móc, chuyển đổi số và thanh toán hiện đại, đồng thời giữ giá thuê ổn định nhiều năm để giảm áp lực chi phí cho người bán.

Tại phiên thảo luận quốc hội tháng 11 năm ngoái, Bộ trưởng cấp cao Koh Poh Koon cũng nhấn mạnh ba mục tiêu trong chính sách quản lý: giữ giá cả phải chăng, đảm bảo sinh kế cho người bán và bảo tồn bản sắc văn hóa độc đáo của chợ truyền thống, theo nhật báo Sin Chew.