02/12/2025 20:30

Cần giảm gánh nặng thuế cho hộ kinh doanh

Chính sách thuế với hộ kinh doanh vừa phải quản lý chặt chẽ với nhóm doanh thu lớn, rủi ro cao, nhưng đồng thời tạo điều kiện và giảm gánh nặng cho nhóm hộ kinh doanh nhỏ để đảm bảo công bằng và tính khả thi.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Quốc hội đoàn TP.HCM Nguyễn Hoàng Bảo Trân, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, cho rằng việc sửa đổi các chính sách thuế, trong đó có chính sách thuế cho hộ kinh doanh cần đảm bảo tính đồng bộ, toàn diện và phân loại nhóm đối tượng để hỗ trợ cho những người kinh doanh yếu thế nhất.

Hộ kinh doanh là nhóm dễ tổn thương nhất

* Các dự thảo luật thuế được sửa đổi tại kỳ họp Quốc hội lần này có thực sự đưa ra được những chính sách giúp hỗ trợ hộ kinh doanh, doanh nghiệp hay không, thưa bà?

- Các dự thảo luật về thuế lần này đã thể hiện nỗ lực cải cách hệ thống thuế nhưng vẫn còn tạo sự băn khoăn, lo lắng với các hộ kinh doanh, cá thể nhỏ lẻ khi chuyển lên doanh nghiệp vẫn chưa thật rõ nét.

Nhiều quy định mới chủ yếu tăng cường quản lý và thu đúng - thu đủ, trong khi những cơ chế tạo động lực chuyển đổi, như ưu đãi thuế giai đoạn đầu, giảm chi phí tuân thủ hay hỗ trợ kế toán - hóa đơn, vấn đề xử lý hàng hóa tồn đọng trước khi áp dụng chính sách mới khiến người dân còn gặp rất nhiều lúng túng.

Thực tế phần lớn hộ kinh doanh và lao động tự do có thu nhập bấp bênh, không có tích lũy, thu nhập lại chịu ảnh hưởng lớn bởi lạm phát và rất nhạy cảm với những biến động của nền kinh tế nên khả năng "lớn lên" thành doanh nghiệp là rất khó. Vì vậy muốn đạt mục tiêu cải cách, dự thảo cần bổ sung chính sách hỗ trợ cụ thể, giúp họ có niềm tin và điều kiện để chuyển đổi bền vững.

* Như bà từng lên tiếng tại diễn đàn Quốc hội, các luật về thuế chưa có cơ chế rõ ràng để miễn, giảm hoặc giãn thuế, đặc biệt với những trường hợp bị ảnh hưởng bởi thiên tai,
dịch bệnh...?

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) - Ảnh: H.HẠNH

Việc Bộ Tài chính cho biết sẽ đề xuất nâng ngưỡng chịu thuế với hộ kinh doanh từ 200 triệu đồng lên 500 triệu đồng/năm thể hiện sự mạnh dạn, lắng nghe ý kiến của dư luận, đại biểu Quốc hội.

Tôi cho rằng đề xuất này là "thấu tình" nhưng có "đạt lý" hay không cần phải có thời gian, khảo sát, thống kê qua giai đoạn này.

Tuy nhiên trong giai đoạn chuyển tiếp từ thuế khoán sang thuế kê khai hộ với kinh doanh, không nên đặt nặng câu chuyện thu được bao nhiêu thuế.

Quan trọng nhất là phải giúp hộ kinh doanh chuyên nghiệp hóa về sổ sách kế toán từ đó, góp phần minh bạch tài chính cho chính bản thân, gia đình hộ kinh doanh. Cùng với đó Chính phủ cần tiếp tục lắng nghe và về lâu dài phải phân chia từng loại hình kinh doanh, doanh thu để có mức thu phù hợp.

Ngoài ra với các làng nghề truyền thống - nơi chủ yếu người lao động là người cao tuổi, cũng cần nghiên cứu để xem xét giảm thuế, thậm chí miễn thuế. Bởi những làng nghề này là nơi lưu giữ, thúc đẩy văn hóa, du lịch của địa phương nói riêng và cả nước nói chung. Vì vậy cần nghiên cứu để tạo nguồn thu thuế từ du lịch chứ không phải từ các làng nghề truyền thống.

* Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội):

500 triệu đồng/năm vẫn còn thấp

Việc Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế đối với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm thể hiện sự tiếp thu, lắng nghe ý kiến của cử tri, nhân dân. Nhưng về lâu dài cần phải phân tách từng loại hình kinh doanh, xác định rõ thu nhập chiếm khoảng bao nhiêu phần trăm doanh thu để tính ra ngưỡng phù hợp.

Với các hộ kinh doanh ngành dịch vụ không phải bỏ chi phí nguyên vật liệu cần nâng ngưỡng doanh thu lên mức 500 triệu đồng/năm. Nhưng với các hộ kinh doanh ngành sản xuất, dịch vụ có chi phí nguyên vật liệu, ngưỡng doanh thu cần ở mức 1 tỉ đồng/năm. Với hộ kinh doanh chỉ bán hàng, đại lý... với tỉ suất lợi nhuận rất thấp, cần nâng ngưỡng doanh thu có thể tính lên mức 1,5 tỉ đồng/năm.

* Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh):

Cần phân loại nhóm ngành để làm căn cứ tính thuế

Mức 500 triệu, 700 triệu đồng hay 1 tỉ đồng phải trên cơ sở số liệu tính toán đối với từng ngành nghề, lĩnh vực địa bàn khác nhau, vì các ngành nghề khác nhau sẽ có tỉ suất lợi nhuận và chênh lệch giá khác nhau.

Không thể chi tiết từng ngành hàng nhưng cần phân loại ra từng nhóm với chênh lệch giá bán, giá mua là tỉ lệ khác. Ví dụ với ngành hàng tiêu dùng bán lẻ sẽ có mức chênh lệch khác với ngành dịch vụ hoặc các ngành khác.

Đơn cử với hộ kinh doanh bán lẻ hàng hóa tiêu dùng, với tỉ suất lợi nhuận là 5%, ngưỡng chịu thuế từ 500 triệu đồng/năm trở lên sẽ không phù hợp so với các hộ kinh doanh dịch vụ có tỉ suất lợi nhuận cao hơn.

Vì vậy việc phân loại từng nhóm để xác định được tỉ lệ chênh lệch giá, ước chi phí và lợi nhuận bình quân từng ngành để làm căn cứ xác định mức khởi điểm tính thuế.

* Đại biểu Nguyễn Như So (Bắc Ninh):

Cân nhắc mức tính thuế 15%

Ngoài việc nâng mức ngưỡng doanh thu tính thuế cho hộ kinh doanh, theo tôi cần phân loại từng đối tượng tính thuế vì tỉ suất lợi nhuận của từng ngành kinh doanh là khác nhau, thay vì áp đồng loạt sẽ không phù hợp. Việc phân chia nhóm ngành hàng để linh hoạt và phù hợp với thực tế thu nhập, lợi nhuận của từng ngành.

Dù việc xác định căn cứ tính thuế từng nhóm là phức tạp, nhưng nếu áp một mức chung như vậy, các đối tượng hộ kinh doanh như bán lẻ tạp hóa, hay kinh doanh hàng ăn có thể ở mức cao.

Nếu áp phần doanh thu trên ngưỡng từ 500 triệu đến 3 tỉ đồng/năm, trường hợp tính được chi phí, hộ kinh doanh được nộp thuế với thuế suất 15% thu nhập (doanh thu - chi phí) lại không phù hợp.

Vì rất khó để kinh doanh đạt mức lợi nhuận được 20%, mà đánh thuế 15% sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp và trực tiếp đánh vào người tiêu dùng. Vì vậy cần cân nhắc kỹ nội dung này.